به نقل از «جماران»

قانون و قدرت در نظام بین الملل / استناد صرف به حق و قانون، تأمین کننده منافع یک کشور نیست

تاریخ انتشار: ۷ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۸۸۵۷۵

محسن بهاروند،  سفیر سابق ایران در لندن در یادداشت اختصاصی برای جماران نوشت:

 یکی از توضیحات اولیه ای که در دروس «حقوق بین الملل» در دانشگاه داده می شود مقایسه نظام های  حقوقی بین المللی با سیستم های حقوقی داخلی است.  گفته می شود چون حقوق بین الملل دارای قوای مختلف از جمله ضابط قضایی، قوای مختلف و قوه فائقه نیست، سیستمی قوام نیافته است و هنوز کامل نیست.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

این سخن را با تساهل و تسامح می توان پذیرفت ولی سخن دقیقی نیست. مشکل این بحث که در اکثر کتب حقوق بین الملل بیان می شود، این است که صرفا به ظاهر نظام بین الملل نگاه می کند و پا را فراتر از آن نمی گذارد. مشکل همه نظامات حقوقی و قوانین اعم از داخلی و بین المللی در نفس قانون نیست، بلکه در اجرای قانون است. نظام حقوقی بین المللی هم مانند هر نظام حقوقی دیگری مکانیسم ها و سازوکارهای مشخص خود را دارد. در عین حال دارای سلسله مراتب و پارادایم خاص خود نیز هست که گرچه شناخت آن بسیار دشوار نیست ولی برای برخی از سیاستمداران فهم دقیق آن دشوار است. من با مثالی ساده سعی می کنم چگونگی عملکرد آن را توضیح دهم.

سوال این است: آیا در همه سیستم‌های حقوقی و قضایی ملی با وجود تصویب قوانین توسط پارلمان‌ها، قانون در مورد همه اعضای یک جامعه بطور یکسان اعمال می شود؟ به صراحت جواب منفی است. در بسیاری از کشورها آحاد یک اجتماع در مقابل قانون برابر نیستند. به ویژه در بسیاری از نظام‌های اقتدارگرا صاحبان قدرت و ثروت از نوعی مصونیت و معافیت در مقابل اجرای قانون برخوردار هستند. در حالی که یک عضو عادی جامعه ممکن است به خاطر ارتکاب یک جرم عادی با مجازات شدیدی رو به رو شود، ممکن است صاحبان ثروت و قدرت به خاطر ارتکاب همان جرم با هیچ اقدام پلیسی و قضایی رو به رو نشوند یا اگر هم بشوند رسیدگی قضایی صوری و مصنوعی در قبال آنها اعمال شود. در این صورت آیا می توان گفت چنین فاقد نظام حقوقی یا قضایی است؟ نظام حقوقی بین المللی هم از چنین روشی استفاده می کند.

می توان گفت نظام حقوقی بین المللی بیش از هر نظامی شبیه نظام‌های سیاسی اقتدارگرا و فاسد است. ولی در هر حال یک نظام است. در چنین نظامی وقتی مردم غزه در زیر وحشتناک ترین بمبارانها و جنایات علیه بشریت و جنایت جنگی هستند این نظام نه تنها قوانین خود را نادیده می گیرد، بلکه با وقاحت تمام می تواند جای جانی و قربانی را با هم عوض کند و به هیچ درخواست قانونی و بی‌طرفانه ای گوش فرا ندهد. چنین نظامی می تواند جا افتاده ترین مبانی حقوقی را پایمال کند و نسبت به سایر اعضای جامعه بین المللی زورگویی انجام دهد. اما آن روی دیگر سکه هم صادق است.

بدین صورت که اگر در همین نظام یکی از اعضا مرتکب نقض قواعد آن شود و منافع صاحبان قدرت و ثروت بین المللی را با خطر مواجه نماید در صورت تصمیم آنها می تواند عضو معمولی خود را از طریق مجازات‌های گوناگون از جمله اقتصادی، سیاسی و نظامی با بدترین و شدیدترین وجهی مجازات کند. اما منطق در هر دو نظام داخلی و بین المللی روشن است. منطق در هر دو نظام زور و قدرت است. قانون بخودی خود می تواند به بهترین وجهی وجود داشته باشد ولی اجرای قانون متکی به زور و قدرت است. اگر اسلحه و ضابطان قضایی وجود نداشته باشند قانون قابل اجرا نیست. نظام بین الملل هم مستثنی نیست.

قوانین بین المللی بدون پشتیبانی صاحبان نفوذ، ثروت و قدرت قابل اجرا نیستند. اجرا یا عدم اجرای قوانین بین المللی نیز متکی به حمایت کشورهای قدرتمند، ثروتمند و صاحب نفوذ است. در هر دوره ای از حیات بین المللی به صورت عرفی، سلسله مراتبی بر اساس قدرت در مفهوم عام شکل می گیرد که اکثر کشورهای جهان در درون این سلسله مراتب سیاست‌ها و روش‌های خود را شکل می دهند. منطق زور و قدرت تنها برای طبقه خاصی در این سلسله مراتب نیست.

همانطور که کشور در راس سلسله مراتب ممکن است در اجرای قوانین تاثیر بگذارند سایر کشورها نیز در سطح منطقه ای و زیر منطقه ای و نسبت به همسایگان خود از همین ابزار استفاده می کنند. لذا ممکن است قوانین مرزی، استفاده از منابع مشترک، استفاده از دریا و فضا و حتی استرداد مجرمین و مقابله با تروریسم و قاچاق را رعایت کنند یا نکنند. در عمل اراده در لایه های این سلسله مراتب به لایه زیرین بر اساس منطق قدرت تحمیل خواهد شد.

بر اساس آنچه گفته شد چگونگی و چرایی قرار گرفتن کشورها و حتی افراد در جناح بندی های ملی و بین المللی روشن می شود. سیاستمداران انتخاب می کنند که کشورشان در جناح قدرت نظام بین الملل قرار گیرد یا خیر. اگر در جانب اقتدار ایستاده باشند فشار از جانب سلسله مراتب بین المللی به آنها اندک خواهد بود و بهتر می توانند منافع خود را تامین کنند. برعکس آن هم صادق است. استناد صرف به حق و قانون بدون توجه به سلسله مراتب قدرت و ثروت گرچه نشان از اخلاق و صداقت دارد ولی می تواند ناشی از عدم شناخت نظامی باشد که در آن زیست می کنیم. صرف چنین روشی تأمین کننده منافع یک کشور نیست.

*سفیر سابق ایران در انگلستان

منبع: جماران

کلیدواژه: انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی حقوق بین الملل محسن بهاروند انتخابات مجلس لیگ برتر طوفان الاقصی حقوقی بین المللی نظام بین الملل سلسله مراتب نظام حقوقی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۸۸۵۷۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

«وعده صادق» و تثبیت جایگاه ویژه ایران در نظام امنیتی غرب آسیا

خبرگزاری مهر، گروه سیاست- محمد مهاجرانی: در طول دو قرن گذشته منطقه غرب آسیا شاهد تغییرات و تحولات ژئوپلیتیک در نتیجه تأثیر سیاست‌های قدرت بزرگی بوده است و این تجربه سیاسی، اساس و بنیان اکثر تحولات رفتارها و کنش و واکنش‌های موجود در این منطقه به شمار آمده که در نتیجه از تأسیس نظمی منطقه‌ای و با ثبات جلوگیری به عمل آورده است.

منطقه غرب آسیا در نیم قرن اخیر شاهد تحولات متفاوتی بوده که این تحولات مبتنی بر نزاع میان دولت‌های منطقه‌ای و نقش آفرینی قدرت‌های فرامنطقه‌ای از طریق تعیین ژاندارم برای منطقه غرب آسیا بوده است.

ایالات متحده به عنوان کشور فرامنطقه‌ای که همواره به دنبال چپاول و استیلا بر منطقه غرب آسیا است با همراهی انگلیس، به عنوان استعمارگر پیر، رژیم صهیونیستی را به عنوان فرزند نامشروع خود در این منطقه ایجاد کردند و در ابتدا نیز این رژیم در سایه غفلت کشورهای اسلامی به جهت همگرایی و اتحاد همه‌جانبه، توفیقاتی به‌دست آورد.

موقعیت حساس ژئواستراتژیک ایران در منطقه

حساسیت‌های امنیتی و سیاسی حاکم بر منطقه، به ویژه نزدیکی جغرافیای ایران به رژیم صهیونیستی که امنیت آن به لحاظ استراتژیکی برای آمریکا از اهمیت زیادی برخوردار بوده است و همچنین موقعیت ژئو استراتژیک ایران به واسطه بهره‌مندی از جمعیت کیفی و کمی سرزمینی، منابع سرشار انرژی و ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل رشد و توسعه، ایران را به مرکز ثقل اهرم سیاست خارجی قدرت‌های بزرگ قرار داده است.

به دنبال پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و قطع دست نفوذ بازیگران خارجی در تصمیمات سیاسی ایران و همچنین تحول در سیاست خارجی کشور، جمهوری اسلامی ایران همواره به دنبال برقراری ثبات و آرامش در منطقه غرب آسیا از طریق سازوکارهای داخلی بدون مداخله قدرت‌های فرامنطقه‌ای بوده است؛ لذا در سالیان گذشته و به ویژه در یک دهه اخیر، شاهد شکل‌گیری نظم جدید منطقه‌ای هستیم که در این نظم یک قدرت منطقه‌ای مانند ایران از نظر میدانی قدرت بازگشت ثبات به سایر کشورهای درگیر با جنگ با جریان‌های تروریستی را داشته است و موفق به حفظ امنیت منطقه غرب آسیا شده است.

اگر بخواهیم مهم‌ترین چالش فعلی و پیش‌روی غرب آسیا را معرفی کنیم، بدون شک اولین گزینه رژیم صهیونیستی به ذهن متبادر خواهد شد. رژیمی که در سال‌های اخیر به عنوان بازیگر یاغی در عرصه بین‌الملل به دنبال اثرگذاری منفی بر امنیت منطقه و پیش‌برد اهداف خود از طریق بسط دامنه شرارت و ناامنی بوده است.

خطای محاسباتی مستمر صهیونیست‌ها

در این سالیان خطای محاسباتی تصمیم‌گیران راهبردی رژیم صهیونیستی آنجایی بود که تصور داشتند با حمایت تمام قد واشنگتن و برخی کشورهای غربی در حد و اندازه ایران قوی هستند و می‌توانند دامنه‌ی شرارت‌های خود را به تقابل با کشورمان برسانند و از این طریق توازن قدرت شکل گرفته به نفع جمهوری اسلامی ایران ایران را در غرب آسیا برهم زنند.

از طرف دیگر در ماه‌های اخیر و پس از فروریختن هیمه صهیونیست‌ها بر اثر شکست ترمیم‌ناپذیر در عملیات طوفان الاقصی و متعاقب آن حمله نافرجام به غزه، آن‌ها بسیار کوشیدند تا از طریق گسترش دامنه جنگ در منطقه زمینه نجات خود و دخالت دیگر بازیگران فرامنطقه‌ای را فراهم کنند و با انحراف اذهان جهانیان، از تبعات نسل‌کشی و جنایات جنگی علیه فلسطینیان بکاهند.

به این ترتیب، رژیم صهیونیستی در یک عملیات تروریستی گستاخانه در ۱۳ فروردین ۱۴۰۳ ساختمان کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در دمشق را مورد هدف قرار داد که در پی آن شماری از مستشاران ارشد نظامی کشورمان به شهادت رسیدند.

این حمله و جنایت صهیونیست‌ها که نقض صریح حقوق بین الملل و کنوانسیون‌های وین در خصوص ضرورت حفظ مصونیت اشخاص و اماکن دیپلماتیک بود از همان لحظات اولیه مورد محکومیت شدید ایران قرار گرفت و مسئولین ارشد کشورمان بر حق مشروع کشورمان در پاسخ به این حمله تروریستی تاکید کردند.

«زهرا ارشادی» سفیر و معاون نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پی حمله رژیم صهیونیستی به کنسولگری جمهوری اسلامی ایران در سوریه، در نامه‌ای به رئیس دوره‌ای شورای امنیت و نیز آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل نوشت: «مکاتبه حاضر متعاقب نقض آشکار هنجارها و اصول حقوق بین‌الملل توسط رژیم اسرائیل تهیه شده است.

اوج هماهنگی میدان و دیپلماسی

از طرف دیگر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان ظرف مدت کوتاهی پس از این حادثه ده‌ها تماس تلفنی با وزرای خارجه کشورها و رؤسای سازمان‌های بین المللی جهت تبیین ضرورت پاسخ ایران به این اقدام تروریستی رژیم صهیونیستی برای حفظ ثبات و امنیت پایدار منطقه، برقرار کرد.

سرانجام شامگاه ۲۵ فروردین فیلم‌هایی از پرواز پهپادها در خاک ایران مشاهده شد که احتمال شروع عملیات تنبیهی ایران علیه رژیم اشغالگر قدس را به حداکثر قوت خود رساند. ساعاتی بعد، رسانه ملی هم از شروع عملیات انتقامی ایران توسط سامانه‌های تسلیحاتی نیروی هوافضای سپاه با حمایت سایر نیروهای مسلح اخباری منتشر کرد.

در حالی که سپاه در عملیات وعده صادق از تسلیحات قدیمی خود استفاده کرد، رژیم صهیونیستی ناچار شد هر آنچه خودش و شرکای دیگرش داشتند را برای دفاع در برابر حمله پرحجم ایران بکار بگیرد که همین، موجب افشای اطلاعات مختلفی از توان عملیاتی آنها شد.

رهبر انقلاب: دستاوردهای اخیر نیروهای مسلح موجب ایجاد احساس شکوه و عظمت درباره ایران اسلامی در چشم جهانیان و ناظران جهانی شده است

حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب اسلامی پس از این عملیات بزرگ و پیجیده در دیدار جمعی از فرماندهان عالی نیروهای مسلح تصریح کردند: به‌لطف خداوند نیروهای مسلح چهره خوبی از توانایی‌ها و اقتدار خود و همچنین یک چهره ستودنی از ملت ایران به نمایش گذاشتند و ظهور قدرت اراده ملت ایران در عرصه بین‌المللی را به اثبات رساندند.

ایشان با تأکید بر اینکه دستاوردهای اخیر نیروهای مسلح موجب ایجاد احساس شکوه و عظمت درباره ایران اسلامی در چشم جهانیان و ناظران جهانی شده است، افزودند: موضوع تعداد موشک‌های شلیک شده و یا موشک‌های به هدف اصابت کرده که طرف مقابل بر روی آنها متمرکز شده، موضوع دست دوم و فرعی است، موضوع اصلی ظهور قدرت اراده ملت ایران و نیروهای مسلح در عرصه بین‌المللی و اثبات آن است، که ناراحتی طرف مقابل نیز از همین موضوع است.

این گزاره به خوبی بیانگر این موضوع است که جایگاه برتر جمهوری اسلامی ایران در نظام امنیتی منطقه غرب آسیا به ثتبیت رسیده است و می‌تواند پیامی صریح برای دیگر بازیگران منطقه به جهت دقت در مواضع خود باشد.

یک کارشناس مسائل منطقه‌ای: قدرت بازدارندگی ایران در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تفاضل قابل توجهی با توانمندی‌های صهیونیست‌ها دارد

با سید رضا صدرالحسینی کارشناس مسائل منطقه‌ای به گفت‌وگو نشستیم و وی در خصوص وضعیت نوین امنیتی جدید غرب آسیا گفت: با توجه به حمایت‌های همه جانبه نظام سلطه و در رأس آن آمریکا از رژیم صهیونیستی، در سال‌های اخیر این گونه تبلیغ شده بود که رژیم صهیونیستی توانسته قدرت بازدارندگی خود را نسبت به جمهوری اسلامی ایران با انجام بعضی ترورها از مستشاران ایرانی در نقاط مختلف جلوتر ببرد و در این رابطه شرایطی را فراهم آورده که ممکن است، کشورمان نتواند در مقابل اقدامات نظامی رژیم صهیونیستی عمل مقابله به مثل مناسب و عکس‌العمل لازم را انجام دهد.

وی افزود: با توجه به تبلیغات گسترده که در این خصوص صورت گرفته بود عملیات وعده صادق توانست بخش قابل توجهی از شرایط موجود در حوزه واقعی و رسانه‌ای را تحت شعاع قرار دهد؛ یعنی آنچه که تصور می‌شد، رژیم صهیونیستی امکانات، توانمندی و اراده قوی‌تر و بیشتری برای ضربه به منافع ملی جمهوری اسلامی دارد، کاملاً زیر سوال رفت و با بخش کوچکی از توانمندی جمهوری اسلامی این موضوع به اثبات رسید که نه فقط قدرت بازدارندگی جمهوری اسلامی در طول ایام گذشته که تبلیغات گسترده صورت می‌گرفت کاهش نیافته است، بلکه به صورت عملی این توانمندی در حوزه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تفاضل قابل توجهی با توانمندی‌های رژیم صهیونیستی که مورد حمایت نظام سلطه است، داشته و خواهد داشت.

این کارشناس مسائل منطقه‌ای گفت: باید توجه کنیم که صاحب نظران و یا اندیشمندان حوزه امنیت در بیانات و نوشته‌های خود بعد از عملیات وعده صادق تفاضل قابل توجه توانمندی جمهوری اسلامی نسبت به رژیم صهیونیستی مورد حمایت غرب را به وفور بیان نموده و در شرایط کنونی به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی به عنوان قوی‌ترین کشور منطقه می‌تواند طرح امنیتی منطقه‌ای را با حضور همه کشورهای منطقه مورد تاکید قرار دهد و فضای حضور آمریکا در چارچوب‌های امنیتی کاملاً تحت تأثیر قرار دهد و طرح امنیتی خود را با خارج کردن آمریکا از منطقه تداوم دهد.

صدرالحسینی در پایان تاکید کرد: البته باید توجه داشته باشیم که جمهوری اسلامی پس از وعده صادق به هیچ عنوان برای کشورهای منطقه تهدیدی نخواهد بود و طرح امنیت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران با مشارکت همه کشورهای منطقه، می‌تواند موضوع خارج کردن رژیم صهیونیستی از طرح‌های امنیتی منطقه را کاملاً و به سرعت کنار گذارد و با اعلام و تشریح این طرح به نظر می‌رسد که کشورهای منطقه علی رغم رودروایسی‌ها که با رژیم آمریکا دارند اما می‌توانند در خصوص این طرح مشترک اقدامات عملی به عمل آورند.

کد خبر 6089225 محمد مهاجرانی